Znameniti evropski gradovi čuveni su po mnogo čemu, ali ono što posebno privlači posetioce i putnike iz celog sveta je njihova arhitektura. Šetajući Londonom, Barselonom, Seviljom, Istanbulom i mnogim drugim gradovima širom starog kontinenta bićete u prilici da se divite grandioznim zdanjima, dok vas sve vreme drži utisak da se nalazite u ogromnom muzeju pod otvorenim nebom.
Jedinstveni primerci gotskog, baroknog, modernističkog, neoklasičnog i drugih arhitektonskih stilova uzdižu se na gradskim trgovima i duž ulica kao nemi svedoci istorijski zbivanja i najbolji promoteri evropskih metropola.
Kroz istoriju, arhitektura u Evropi se menjala i prilagođavala različitim društvenim okolnostima i tehnološkim dostignućima. Nekada raskošne palate i crkve, danas soliteri i neboderi, daju nemerljiv doprinos umetničkom izražavanju u građevinarstvu. Ovom prilikom vodimo vas na jedinstveno putovanje kroz različite stilove arhitekture koji karakterišu neke od najznamenitijih gradova u Evropi.
Barselona, modernistička arhitektura Antonia Gaudia
Prestonica Katalonije, Barselona, grad višemilenijumske istorije, istinska je mešavina arhitektonskih stilova i kultura naroda koji su u različitim epohama nastanjivali njegovo područje. Svaki od tih naroda ostavio je svoj pečat koji i danas stanovnici Barselone s velikom pažnjom čuvaju. Ipak, najupečatljiviji trag na arhitekturu jednog od najlepših gradova Evrope ostavio je slavni Antoni Gaudi.
Najistaknutiji predstavnik katalonskog modernizma tvorac je čitavog niza upečatljivih građevina, prepoznatljivih po svojim originalnim formama, živopisnim bojama i jedinstvenim konstrukcijama. Posetiti Španiju i Barselonu a ne obići i videti dela ovog velikog arhitekte i umetnika bio bi pravi greh.
Verovatno najznačajnije Gaudijevo delo je Sagrada Familia, impozantna bazilika čija izgradnja, započeta davne 1882. godine, još uvek traje. Prema zamisli tada mladog arhitekte, bazilika je jedinstven spoj neogotičkog i neomavarskog stila. Njegov plan je podrazumevao da građevina ima 18 tornjeva koji bi predstavljali 12 Hristovih učenika, 4 jevanđelista, Devicu Mariju i samog Isusa Hrista. Međutim, do danas je sagrađeno 8 tornjeva.
Svaka od tri glavne fasade Sagrada Familije posvećena je nekom od delova Hristovog života (Fasada Rođenja, Slave i Pasije). Njihova ornamentika je fascinanta, ali je i unutrašnjost bazilike isto tako zadivljujuća. Enterijer je bogato ukrašen, sa puno apstraktnih oblika i glatko zakrivljenih linija. Gaudi je puno pažnje posvećivao praktičnosti, što je takođe specifičnost njegove arhitekture, te je ostavio dovoljno mesta za oltar, ali i crkveni hor. Kao veliki ljubitelj i poštovalac Vagnerovog dela, on je projektovao prostor koji može da primi 1500 crkvenih pojaca, dečiji hor od 700 članova i čak 7 orgulja na galeriji.
Drugo važno Gaudijevo delo je Casa Mila, poznata i kao La Pedrera ili u prevodu Kamenolom. Ovaj stambeni objekat, izgrađen između 1906. i 1912. godine, predstavlja vrhunac Gaudijevog kreativnog izraza. Cela fasada zgrade je talasasta, bez pravih uglova i podseća na prirodne oblike stena. Ograde na terasama su od livenog gvožđa što dodatno naglašava upotrebu prirodnih materijala u arhitektonskom izrazu Antonia Gaudia.
Ukoliko želite da se još bliže upoznate sa opusom ovog vrhunskog arhitekte prelažemo vam da obavezno posetite i Park Guell smešten na brdu El Carmel, poznat po živopisnim mozaicima i sjajnom panoramskom pogledu na Barselonu.
Sevilja i Granada, dragulji mavarske arhitekture
Ako nekada otputujete u Andaluziju ne propustite priliku da posetite Sevilju. Andaluzija, druga po veličini i najjužnija autonomna oblast Španije i njen glavni grad Sevilja su nadaleko poznati po jedinstvenoj arhitekturi sa snažnim uticajem mavarskog stila. Mavarska arhitektura razvila se od 8. do 15. veka vladavinom Mavara, islamizovanih stanovnika severozapadne Afrike koji su zauzeli Pirinejsko poluostrvo. Dekorativna keramika, arabeske, složeni geometrijski obrasci i lukovi su prepoznatljivi elementi ovog arhitektonskog stila.
Svakako najznačajnija zaostavština Mavara je Real Alcazar, kraljevska palata u Sevilji. Izgrađena u 10. veku, prvobitno je služila kao tvrđava. Danas predstavlja jedan od najlepših primera mavarskog arhitektonskog stila i jednu od najstarijih kraljevskih palata u Evropi koja se još uvek koristi u zvanične svrhe. Deo je UNESCO-ve svetske kulturne baštine.
Odlikuje se prelepim vrtovima koji je okružuju i raskošno ukrašenim sobama. Sa svojim mozaicima, bazenom koji reflektuje sliku poput ogledala i elegantnim lukovima, Patio de las Doncelles ili Dvorište devojaka jedan je od najlepših delova kompleksa.
Dok ste u Sevilji ne propustite priliku da posetite seviljsku katedralu i njen zvonik La Giralda, prvobitno izgrađen kao minaret Velike džamije u 12. veku. Danas je to još jedan reprezentativni objekat mavarske arhitekture koja je kasnije, tokom obnova, pomešana sa elementima gotskog stila.
Oko 250 km istočno od Sevilje nalazi se Granada, još jedan značajan grad kada je u pitanju mavarska arhitektura. Najpoznatiji spomenik Granade i mavarske kulture u ovom gradu je Alhambra. Veličanstvena palata izgrađena tokom 13. i 14 veka kao sedište dinastije Nasrid. Prelepo Dvorište lavova sa fontanom u centralnom delu i 12 skluptura lavova koji je okružuju čine ovo mesto jedinstvenim. Unutrašnjost palate je ispunjena arabeskama, kaligrafskim natpisima i mozaicima koji su zaista fascinantni.
Dok ste u Granadi, obavezno prošetajte Albajsinom. Ova gradska četvrt datira iz vremena pre dinastije Nasrid i odoleva zubu vremena, sa očuvanim tradicionalnim mavarskim izgledom, uskim i krivudavim ulicama i belim kućama. I Alhambra i Albajsin nalaze se na UNESCO-voj listi svetske kulturne baštine.
London, harmonija različitih stilova, od gotike do postmodernizma
Svi veliki gradovi Evrope koji imaju bogatu istoriju karakteristični su po šarolikosti arhitektonskih stilova, ali čini se da ta različitost nigde nije tako isprepletana kao u Londonu, prestonici Velike Britanije. Svaka građevina, od srednjevekovnih objekata do modernih solitera, odražava različite epohe i stilove koji su oblikovali London.
Vestminsterska opatija je najpoznatija gotička građevina u Londonu. Mesto je krunisanja gotovo svih engleskih i britanskih monarha od 1066. godine (sa par izuzetaka), ali i večniti dom mnogih poznatih ličnosti i vladara, poput Isaka Njutna, Tomasa Ričardsona, Dikensa, Šekspira, Henrija III.
Iako prema legendi crkva datira još iz 7. veka, svoj sadašnji gotički oblik postepeno je dobijala od 13. do 16. veka. Gotička arhitektura crkve je uglavnom inspirisana engleskim i francuskim elementima iz 13, veka, dok su neki delovi katedrale prepoznatljivi po baroknim i elementima moderne arhitekture. Enterijer Vestminsterske opatije ukrašavaju visoki lukovi, prelepi vitraži i složene rezbarije i njegovu grandioznost nije moguće opisati rečima.
Jedna od najznačajnijih baroknih građevina Londona je katedrala Svetog Pavla, izgrađena u 17. veku nakon velikog požara. Zato ova katedrala predstavlja simbol obnove i nade a projektovao ju je Ser Kristofer Ren. Ističe se svojom impresivnom kupolom koja dominira londonskim horizontom. Unutrašnjost zdanja je raskošna, sa bogato ukrašenim plafonima, mozaicima i mermernim stubovima. U katedrali se nalazi i čuvena Galerija šapata, poznata po neverovatnoj akustici. Čak i najmanji šapat sa jednog možete čuti na skroz suprotnom kraju galerije.
Sledeće važno zdanje je Vestminsterska palata ili Zgrada parlamenta, viktorijanskog stila gradnje. Podignuta je u 19. veku (od 1840. do 1876. godine), na mestu gde se nekada nalazila Kraljevska palata. Poznata je po svojoj veličanstvenoj fasadi sa raskošnim ukrasima i velikom broju tornjeva. Najpoznatiji toranj je jedan od najvećih simbola Londona, čuveni Big Ben.
Na kraju, jedan od najreprezentativnijih objekata moderne arhitekture Londona predstavlja Šard (The Shard), najviša naseljena zgrada u Evropi. Ovaj neboder, visok 309,6m, izgrađen je 2012. godine nakon tri godine gradnje. Arhitekta projekta je bio italijan Renco Piano koji je između ostalog projektovao i muzej Pompidu u Parizu.
Bukurešt, arhitektura iz doba komunizma
Period komunizma, od 1947. do 1989. godine, doneo je radikalne promene u arhitekturi glavnog grada Rumunije, Bukurešta. Od Pariza istoka, kako su ga mnogi nazivali, Bukurešt je danas grad različitih arhitektonskih stilova. Kada govorimo o građevinama iz perioda komunizma, one su megalomanske, građene i ukrašavane na takav način da pokažu veličinu ideologije koja je tada zastupana među vladajućom elitom.
Najupečatljiviji primer komunističke arhitekture u Bukureštu je Palata parlamenta (Casa Poporului) ili Kuća naroda. Nalazi se u srcu prestonice, a pored administrativnog, danas ima i veliki turistički značaj. Nezaobilazno je mesto za posetu i fotografisanje svih onih koji planiraju putovanje u Rumuniju. Izgradnja objekta započeta je 1984. godine po velikoj želji tadašnjeg predsednika Nikolaja Čaušeskua. Sa 1100 soba i površinom od preko 330.000 m2, Palata parlamenta je drugi najveći administrativni objekat na svetu, odmah posle čuvenog američkog Pentagona. Fasada zgrade je obložena belim mermerom a unutrašnjost je ukrašena zlatom, kristalima i vrhunskim drvetom. Unutrašnjost je sa visokim plafonima i grandioznim stepenicama.
Palata parlamenta, naravno, nije jedini arhitektonski biser iz doba komunizma u Bukureštu. Bulevar Unirii ili Bulevar pobede socijalizma, kako je prvobitno nazvan, počeo je da se izgrađuje iste godine kada i Palata parlamenta. Dug 2,8 km i širok blizu 100 metara, bio je odgovor komunističke Rumunije na zapadne ideje i Jelisejska polja u Parizu. Megalomanski, kako su to samo komunisti radili, Bulevar Unirii danas predstavlja jednu od većih turističkih atrakcija Bukurešta.
Istanbul, isprepletanost istočnih i zapadnih stilova
Najveći grad Turske bio je kroz istoriju prestonica tri velika carstva, Rimskog, Vizantijskog i Osmanskog. Svaki od osvajača koji je vladao Istanbulom ostavljao je svoj jedinstven arhitektonski trag koji danas očarava brojne posetioce ovog znamenitog grada. Zato i ne čudi što ogroman broj turista svake godine poseti Tursku i Istanbul.
Jedna od najznačajnijih građevina u Istanbulu je Aja Sofija, nekada crkva a danas džamija. Izgrađena u 6. veku, to je danas jedno od najvećih remek-dela vizantijske arhitekture. Odlikuje je velika kupola prečnika 32m, fascinantna unutrašnjost ukrašena mozaicima i stubovima od najboljeg mermera iz Mramornog mora, Nikeje i Južne Afrike.
Naspram vizantijske stoji osmanska arhitektura. Njen najupečatljiviji spomenik je Plava ili Sultan Ahmedova džamija podignuta početkom 17. veka. Sa svojih šest minareta i prelepim unutrašnjim dekoracijama izgleda zaista očaravajuće. Za turiste koji dođu u Istanbul ona je jedna od najvećih atrakcija, ali je isto tako i aktivno mesto molitve za veliki broj muslimana. Naziv Plava džamija dobila je zbog pločica plave boje kojima su obloženi njeni unutrašnji zidovi.
Treći veliki objekat karakteristične arhitekture i još jedna velika znamenitost Istanbula je Palata Dolmabahče iz 19. veka, jedan od najlepših primera neoklasične arhitekture u Istanbulu. Ova grandiozna palata koja je služila kao rezidencija sultana ali i nekih turskih predsednika nalazi se na samoj obali Bosfora. Pored veličanstvene fasade ima i raskošno ukrašenu unutrašnjost i očaravajuće prostrane vrtove.
Evropa je prava riznica arhitektonskih dragulja. Fascinantni kontrasti između renesansnih palata i modernih zgrada svedoče o dinamičnoj istoriji i neprekidnom razvoju umetničkih pravaca i ideja. Putovanjem kroz evropske gradove upoznaćete se sa arhitektonskim stilovima koji su dominirali različitim istorijskim epohama, ali i sa jedinstvenim umetničkim izrazom nekih od najvećih arhitekata u istoriji čovečanstva. Nekim arhitektonskim rešenjima bićete očarani, druga će vas terati na razmišljanje a treća vas inspirisati. U svakom slučaju, imaćete priliku da uživate u neponovljivosti najlepših građevina Evrope.
